Περιήγηση στον βορειότερο αμπελώνα της Ελλάδας
Ως γνωστόν, η ποιότητα κάθε κρασιού εξαρτάται από ένα σύνολο σημαντικών παραγόντων: μιας προνομιούχας τοποθεσίας, της φυσιολογίας του εδάφους, του ευνοϊκού κλίματος και των ποικιλιών οιναμπέλου. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνυπάρχουν στο Αμύνταιο, σ’ ένα οροπέδιο με πολλές λίμνες, όπου η γη, ο ήλιος και το αμπέλι δημιούργησαν ένα μοναδικό σύνολο. Τα δώρα της φύσης θα έμεναν βεβαίως ανεκμετάλλευτα χωρίς την εμπειρία των αμπελουργών και την τέχνη των οινοποιών, οι οποίοι αναδεικνύουν την ποιότητα της κάθε ποικιλίας.
Η ζώνη αμπελοκαλλιέργειας του Αμυνταίου, χαρακτηρισμένη ως Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητος, εκτείνεται στο ομώνυμο οροπέδιο, σε υψόμετρο 570-750 μέτρων και καταλαμβάνει 8.500 περίπου στρέμματα αμπελώνων. Διοικητικά ανήκει στον Νομό Φλώρινας, ενώ οι σημαντικότεροι, από την άποψη της αμπελοκαλλιέργειας, οικισμοί είναι Αμύνταιο, Άγιος Παντελεήμονας, Ξινό Νερό Πέτρες και Βεγόρα.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της τοπογραφικής φυσιογνωμίας της ζώνης είναι οι δύο λίμνες της περιοχής: η Βεγορίτιδα και η λίμνη των Πετρών. Εδώ, ανάμεσα, γύρω και πλάι, στις όχθες των υδάτινων εκτάσεων, απλώνονται τα αμπέλια.
Έτερος σημαντικός παράγοντας, το έδαφος. Οι αμπελώνες στήθηκαν σε εδάφη ως επί το πλείστον αμμώδη (αλουβιακά στρώματα), φτωχά σε οργανικές ύλες, που συγκρατούν μέτρια έως καθόλου την υγρασία.
Το κλίμα είναι ημι-ηπειρωτικό, με χαμηλές θερμοκρασίες και σημαντικές χιονοπτώσεις τον χειμώνα, ενώ τα καλοκαίρια είναι ξηρά και δροσερά, με χαμηλές νυχτερινές θερμοκρασίες και συχνούς βοριάδες.
Το σταφύλι που παραδοσιακά καλλιεργείται στο Αμύνταιο είναι το πασίγνωστο Ξινόμαυρο, η εκλεκτή ερυθρή ποικιλία της Δυτικής Μακεδονίας. Σ’ αυτό όμως το υψόμετρο, ωριμάζει αργά και πολλές χρονιές, δύσκολα. Έτσι βρισκόμαστε σε μια ιδανική περιοχή για την παραγωγή ροζέ κρασιών, ήρεμων, αλλά και αφρωδών με φρεσκάδα και αρωματικό πλούτο. Επιβεβαιώθηκε και από μελέτες του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου, οι οποίες κατέληξαν να χωρίσουν τη ζώνη σε υποπεριοχές. Στις πλαγιές του οροπεδίου, όπου το υψόμετρο είναι ψηλότερο και τα εδάφη καλά στραγγιζόμενα, προτείνεται η αμπελοκαλλιέργεια για την παραγωγή ερυθρών κρασιών. Ενώ τα χαμηλά αμπελοτεμάχια, στις όχθες της λίμνης των Πετρών, ενδείκνυνται για την παραγωγή ροζέ και λευκών κρασιών. Καθώς τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι εδαφοκλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την καλλιέργεια και αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά των λευκών σταφυλιών, εντάθηκε η καλλιέργεια των: Ροδίτης, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Gewürztraminer. Τα τελευταία χρόνια φυτεύτηκαν και οι ερυθρές: Merlot, Syrah.
Αποκλειστικά από Ξινόμαυρο παράγονται οι εξής τύποι οίνων με την Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητος Αμύνταιον (Π.Ο.Π):
- Ροζέ αφρώδης (ξηρός, ημίξηρος)
- Ροζέ ξηρός
- Ερυθρός ξηρός
Σημειώνεται ότι ο ροζέ οίνος Αμύνταιον είναι ο μοναδικός ροζέ Π.Ο.Π που παράγεται στην Ελλάδα.
Από τις λευκές ποικιλίες και ερυθρές συνιστώμενες αντίστοιχα παράγονται οι οίνοι ερυθροί, ροζέ και λευκοί με ένδειξη Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη Φλώρινας.